GEWELDLOZE KRACHT

Ieder mens heeft de mogelijkheid om iets wel en om iets niet te doen. Daar kan een bepaalde werking, een bepaalde kracht van uitgaan. Je kunt je inzetten voor de rechten van mensen (b.v. Amnesty International), een goede behandeling van dieren (b.v. Dierenbescherming), het beschermen van het milieu (b.v. Milieudefensie). Of je kunt je verzetten tegen situaties die je ongewenst, onrechtvaardig of bedreigend vindt. Bijvoorbeeld het blokkeren van een gevaarlijk kruispunt, waar jaarlijks diverse doden vallen. Of via bijvoorbeeld handtekeningenacties, demonstraties, stakingen (b.v. door Vakbonden). Of door protestacties aandacht voor een ongewenste situatie vragen en hiermee druk uitoefenen om daar verandering in te brengen.
Zowel van geweldloosheid als van gewelddadigheid gaat een bepaalde kracht uit. Van het een veelal een positieve kracht; van het ander vaak een negatieve kracht. Hierbij gaan we dieper in op de begrippen ‘vrede’ en ‘geweldloosheid’, ‘geweld’ en ‘passiviteit’.

VREDE  EN  GEWELDLOOSHEID

Vrede is een situatie van, door ieder ervaren, harmonie en welzijn.

Zonder ‘gerechtigheid’ kan er geen vrede zijn; hoogstens een uiterlijk aanwezige schijnvrede. Onrecht is een situatie van disharmonie; een situatie van psychisch en/of structureel geweld die ondermeer fysiek geweld, armoede, vernieling en vernietiging tot zichtbaar gevolg heeft. Onvrede is een situatie van onenigheid of een gevoel van onbehagen; het niet aanwezig zijn van harmonie en welzijn.
Geweldloosheid is een situatie van, en streven naar, vrede (vanuit een vreedzame houding, op basis van vreedzame structuren, en via vreedzame middelen en methoden). Beginsel, middel en doel zijn gebaseerd op het nastreven van ieders welzijn. Het ‘middel’ weerspiegelt het beginsel en het doel.
‘Eerbied voor het leven’; ‘ieders gelijkwaardigheid’ en ‘ieders gelijkwaardige welzijn’ kenmerken geweldloosheid en het streven naar meer geweldloosheid. Naarmate geweldloosheid toeneemt, neemt geweld af.

GEWELD  EN  PASSIVITEIT

‘Vrij zijn van elk geweld*’ zal misschien niemand bereiken, maar we kunnen ons wel bevrijden van heel veel geweld. Geweldloosheid is het oprechte streven om tot een meer vreedzaam samenleven en tot een meer vreedzame aanpak van conflicten te komen, dan via de methoden van het geweld.  Hetgeen waarin we investeren ontwikkelt zich.
(*Geweld: wel of niet opzettelijk schade berokkenen aan jezelf, de ander, hetgeen je omringt. Te onderscheiden zijn: impulsief of expressief geweld; psychisch geweld; structureel geweld; instrumenteel geweld …. wat zichtbaar wordt, en geuit wordt, in fysiek geweld.)
Vanuit het streven om tot meer geweldloosheid te komen gaat het niet om het veroordelen of afkeuren van geweld en geweldgebruik. Waar het bij geweldloosheid om gaat is het oprecht zoeken naar, en het ontwikkelen en toepassen van, geweldloze mogelijkheden om als mensen en mensheid in meer harmonie en welzijn te leven.

BEHOEFTE AAN ‘VERDEDIGING’

In wezen komt geweld altijd voort uit de behoefte aan ‘verdediging’. We ‘verdedigen’ ons lichaam en leven, onze bestaansmogelijkheden, onze persoonlijke belangen, ons huis en haard, ons land en territorium, onze eer en trots, onze waarden, ideeën en opvattingen, maar ook onze machtsposities en economische belangen, onze handelsimperiums en ‘welvaart’. Onze behoefte aan ‘verdediging’ is een natuurlijk gegeven, en komt mede voort uit ‘angst’ om het leven te verliezen; uit levensangst en doodsangst. Maar door ons leven te willen verdedigen via geweld (wat meestal het uitschakelen, onderdrukken, vernietigen of doden van de ander inhoudt) zal de ’tegenpartij’ eveneens reageren vanuit dezelfde behoefte aan ‘verdediging’ van het eigen leven. We doen, naar de ander, wat we voor onszelf willen voorkomen. Daardoor drukken we door het gebruik van geweld de ander in een positie om datzelfde te doen ten opzichte van ons, en dragen we bij aan de ondermijning van onze verdediging en van ons bestaan.
Van geweld gaat een bedreiging uit en het geeft de ander een rechtvaardiging om met geweld te reageren. Het brengt angst en haat teweeg, gaat ten koste van de ander, veroorzaakt lijden en kwetsuur (zowel fysiek als psychisch), legt de basis voor ’tegengeweld’: nu onmiddellijk, of later via komende generaties.
Deze vicieuze cirkel kan niet doorbroken, verminderd en gestopt worden door ‘nog meer geweld’, maar alleen door een benadering zonder geweld. Een benadering die de oorzaken en de rechtvaardiging van het geweld en van het tegengeweld niet laat voortbestaan.

ANDERE AANPAK

Daarom reikt de geweldloze benadering een krachtige andere aanpak aan, waarbij het niet alleen gaat om het verdedigen van het eigenbelang, maar om het verdedigen van het wederzijds belang: ons aller belang. Hierdoor wordt een evenwichtigere en stabielere basis gelegd voor het algehele belang om als mensheid op een meer vreedzame manier samen te kunnen leven.
Een ieder zal het er over eens zijn dat geweld niet gelukkig maakt. Integendeel. Het bevordert gevoelens van angst en onveiligheid; het brengt armoede, leed, onderdrukking en uitbuiting teweeg; vernieling en vernietiging; gruwelijke ellende, diepe wonden, moord en massamoord; onvoorstelbaar verdriet en enorme trauma’s. Het legt de basis voor wraak en vergelding.
Geweldloosheid, daarentegen, streeft naar geluk: naar ieders geluk. In het beginsel (‘waarom doe ik dit?’), in het middel (‘hoe doe ik dit?’) en in het doel (‘wat wil ik bereiken?’) staat dit steeds centraal. Geweldloosheid, als levenshouding en als methode om problemen en conflicten aan te pakken, dient daarom ‘erkenning’ te krijgen; het is een mensenrecht. Er dient in geïnvesteerd te worden, om het tot verdere ontwikkeling en toepassing te brengen.[Passiviteit is: geweld en onrecht laten voortbestaan; hier niets aan doen; hier onverschillig voor zijn. Daarentegen is geweldloosheid is: alles doen, behalve onrecht en geweld doen of laten voortbestaan. Daarom wordt vaak gesproken over: actieve geweldloosheid.]

Klik voor meer informatie in het MENU op: Artikelen-archief.